De consumptief kredietmarkt staat aan de vooravond van een belangrijke verandering met de aangescherpte Consumer Credit Directive 2 (CCD2). Deze nieuwe Europese richtlijn zal impact hebben op de manier waarop kredietverstrekkers opereren en nieuwe partijen onder toezicht brengen die daar nu nog buiten vallen. De CCD2 heeft als doel de consumentenbescherming te versterken en een gelijk speelveld te creëren voor kredietaanbieders in Europa.
In dit artikel duiken we dieper in de belangrijkste veranderingen die CCD2 introduceert, de impact op de Nederlandse markt, en hoe kredietverstrekkers zich kunnen voorbereiden op deze nieuwe regelgeving. Hiervoor spraken we onder andere met Earvin van Ginkel van de VFN.
Oorspronkelijke publicatie: 9 oktober 2024
Update n.a.v. consultatietekst 28 april 2025
Earvin van Ginkel in gesprek met Hidde Koning over de Consumer Credit Directive 2 voor de Data Sharing Podcast
Wat is de Consumer Credit Directive 2 (CCD2)?
De Consumer Credit Directive 2 (CCD2) is een Europese richtlijn die de verstrekking van consumentenkredieten in de Europese Unie reguleert. Het is een herziening van de oorspronkelijke CCD die in 2008 van kracht werd.
Sindsdien is er veel veranderd in de kredietmarkt. De consument gedraagt zich anders en er zijn nieuwe krediet(achtige) diensten ontstaan, zoals crowdfunding en Buy Now Pay Later (BNPL).
In juni 2021 presenteerde de Europese Commissie een voorstel voor een herziening van de CCD. Deze moet zorgen voor betere consumentenbescherming en een gelijk speelveld voor kredietaanbieders in Europa.
Tijdslijn
Na de publicatie van CCD2 in oktober 2023 heeft het Nederlandse Ministerie van Financiën een implementatiewet opgesteld, die in 2025 in consultatie is gebracht. De richtlijn moet uiterlijk op 20 november 2025 zijn omgezet in nationale wetgeving en zal vervolgens vanaf 20 november 2026 van toepassing zijn in Nederland.
De consultatieperiode voor het wetsvoorstel loopt tot mei 2025. Het ministerie gaat aan de slag met het verwerken van de reacties en het definitieve wetsvoorstel wordt naar verwachting medio 2025 aan de Tweede Kamer aangeboden.
Belangrijkste wijzigingen in CCD2
De herziene richtlijn brengt een aantal belangrijke veranderingen met zich mee. Hieronder de belangrijkste updates:
1. Kredieten tot €100.000
De richtlijn schaft de ondergrens van €200 af en verhoogt de bovengrens van €75.000 naar €100.000. Hierdoor vallen meer kredietvormen, zoals dure consumentengoederen en private lease met koopoptie, onder het toezicht van de Wft en de AFM.
2. Nieuwe spelers
CCD2 breidt het toepassingsgebied uit naar Buy Now Pay Later (BNPL)-diensten, crowdfunding en leasevormen met koopoptie. Deze vallen straks onder dezelfde regels als reguliere kredietverstrekkers, waaronder BKR-registratie en kredietwaardigheidstoetsing.
Daarnaast is er een aparte nationale consultatie geweest over het reguleren van private lease zonder koopoptie. Vanwege mogelijke AVG-bezwaren tegen vrijwillige BKR-registratie, wordt overwogen deze leasevorm ook onder de Wft te brengen.
3. Consumentenvoorlichting
De eisen aan reclame en precontractuele informatie zijn aangescherpt. Kredietverstrekkers moeten helder en tijdig alle relevante informatie aanbieden, inclusief contactgegevens van schuldadviesdiensten.
4. Striktere kredietwaardigheidstoets
Er worden heldere eisen gesteld aan de gegevens die gebruikt mogen worden. Informatie uit sociale media of gevoelige persoonsgegevens mogen niet worden gebruikt, tenzij strikt gescheiden van de beoordelingsprocedure.
"Een heleboel wetgeving waar we in Nederland al aan moesten voldoen, gaat nu ook voor alle andere partijen in Europa gelden"
Earvin van Ginkel, Senior Beleidsmedewerker VFN
De impact van CCD2 op Nederlandse kredietverstrekkers
De impact van CCD2 op Nederlandse kredietverstrekkers zal relatief beperkt zijn in vergelijking met andere Europese landen. Dit komt omdat Nederland al een goed gereguleerd stelsel van kredietverstrekking heeft, met onder andere een belangrijke rol voor het BKR en bestaande zelfregulering in de sector.
Earvin van Ginkel, VFN, zegt hierover in de Data Sharing Podcast: “In Nederland juichen we de CCD2 heel erg toe omdat een heleboel wetgeving waar we in Nederland al aan moesten voldoen, nu ook voor alle andere partijen in Europa gaat gelden.”
Bijvoorbeeld; bij een inkomsten- en lastentoets is het in Nederland al jaren gebruikelijk om vaste lasten, hypotheken en type dienstverband mee te nemen in de beoordeling. Dit in tegenstelling tot sommige andere Europese landen, waar nog gewerkt wordt met simpele percentages en postcodes.
Toch zal CCD2 wel degelijk impact hebben op de Nederlandse markt:
1. Mogelijke kostenstijging
De strengere regelgeving en toegenomen complexiteit kunnen leiden tot hogere kosten voor kredietverstrekkers. Deze kosten zouden uiteindelijk doorberekend kunnen worden aan consumenten in de vorm van hogere rentetarieven.
De senior beleidsmedewerker van de VFN tempert de verwachte kostenstijgingen. Hij benadrukt dat de aanscherping van de kredietwaardigheidstoets en de uitbreiding van de CCD2 met name kredietverstrekkers van leningen tot 1.000 euro zullen raken.
2. Aanpassing van systemen
Kredietverstrekkers zullen moeten inventariseren of er aanpassingen aan hun systemen en processen moeten worden gedaan om te voldoen aan de nieuwe eisen voor kredietwaardigheidsbeoordeling en informatieverstrekking. Ook hier geldt dat dit met name geldt voor verstrekkers van kleine kredieten en partijen die nu onder consumptieve kredieten gaan vallen.
Hoewel de impact in Nederland minder groot zal zijn dan in sommige andere Europese landen, zullen Nederlandse kredietverstrekkers zich wel degelijk moeten voorbereiden op de implementatie van CCD2.
"Wat ons betreft is het logisch dat de eisen die we stellen voor de aankoop van een spijkerbroek anders zijn dan voor een BMW van 75.000 euro."
Earvin van Ginkel, Senior Beleidsmedewerker VFN
Proportionaliteit in kredietbeoordeling: Een balans tussen kleine en grote leningen
Proportionaliteit en differentiatie
Het ministerie overweegt op basis van consultatiereacties om via nationale wetgeving proportionaliteit toe te passen, zodat lichtere regels gelden voor kleine kredieten zoals BNPL tot €250 of €500. Dit voorkomt overregulering en houdt krediettoegang haalbaar voor consumenten.
Dit is een cruciaal punt voor de Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland (VFN) en andere betrokkenen in de sector.
Het idee achter proportionaliteit is dat de eisen voor een kredietwaardigheidsbeoordeling zouden moeten verschillen, afhankelijk van de aard en omvang van het krediet.
De CCD2 geeft lidstaten de ruimte om in de transpositie rekening te houden met deze proportionaliteit, gebaseerd op factoren zoals de complexiteit van het product of de grootte van de kredietsom.
Minder strenge regels voor BNPL?
Van Ginkel: “Wat ons betreft is het logisch dat de eisen die we stellen voor de aankoop van een paar sokken of een spijkerbroek met uitgestelde betaling anders zijn dan voor een BMW van 75.000 euro. Maar die bal ligt nu bij het Ministerie van om te bepalen in hoeverre we invulling mogen geven aan die proportionaliteit.”
Als er inderdaad ruimte komt voor proportionaliteit, zou dit kunnen betekenen dat voor BNPL-diensten en andere kleine kredieten (bijvoorbeeld tot 250 of 500 euro) minder strenge regels gelden dan voor grotere kredietsommen zoals voor de aankoop van een voertuig.
Deze benadering zou kunnen helpen om een balans te vinden tussen consumentenbescherming en het behoud van toegankelijkheid van kleinere kredieten. Het zou ook kunnen voorkomen dat de regelgeving disproportioneel zwaar wordt voor aanbieders van kleinere kredieten, terwijl er toch een verbeterde bescherming voor consumenten wordt gerealiseerd.
Digitalisering als antwoord op de strengere eisen van CCD2
De implementatie van CCD2 en de daarmee gepaard gaande strengere regelgeving kan gaan leiden tot hogere kosten voor kredietverstrekkers. Echter, digitalisering en automatisering kunnen een belangrijke rol spelen bij het opvangen van deze impact en het efficiënt naleven van de nieuwe regels.
De VFN verwacht dat digitalisering een steeds grotere rol zal spelen in de kredietverstrekkingsmarkt. In plaats van te werken met pdf's van bewijsstukken, zoals bankafschriften of salarisstroken, zullen steeds meer partijen de klantreis digitaliseren. Dit biedt verschillende voordelen:
- Gebruiksgemak: Het is eenvoudiger voor de klant en de aanbieder.
- Snelheid: Het proces verloopt sneller omdat klanten niet meer hoeven te zoeken naar documenten.
- Veiligheid: Digitalisering vermindert de kans op fraude, omdat het moeilijker wordt om gegevens te manipuleren.
- Efficiëntie: Het gebruik van brondatagegevens kan de kosten drukken die gepaard gaan met het naleven van complexe regels.
Voor de meeste kredietaanvragen, zoals bij klanten met een vast inkomen en eenvoudig te verifiëren schulden, is een volledig geautomatiseerde beoordeling van de kredietwaardigheid technisch al mogelijk. Dit zou het proces aanzienlijk kunnen versnellen.
Door slim gebruik te maken van digitalisering en automatisering, kunnen kredietverstrekkers voldoen aan de strengere eisen van CCD2, terwijl ze tegelijkertijd een efficiënte en klantvriendelijke service blijven bieden.
Geautomatiseerde acceptatie
Bovendien helpt volledige digitalisering van processen ook bij de transparantie van besluiten. De CCD2 stelt dat het altijd mogelijk moet zijn dat een mens de genomen besluiten uit kan leggen.
Van Ginkel: “Er moet altijd uitgelegd kunnen worden door een mens waarom die systemen tot een bepaald oordeel zijn gekomen. Dat moet transparant zijn en daar moet ook inzicht in verschaft worden aan de consument, zowel als je iemand een krediet toewijst als ook als die wordt afgewezen”
Dat betekent dat je moet kunnen uitleggen aan de aanvrager hoe je tot je besluit bent gekomen. Dat kan alleen als je proces op orde is en alle stappen te herleiden zijn.
Conclusie
De implementatie van de Consumer Credit Directive 2 (CCD2) brengt zowel uitdagingen als kansen voor de Nederlandse kredietmarkt. Hoewel veel aspecten van CCD2 al gangbare praktijk waren in Nederland, zal de richtlijn toch impact hebben op de sector.
Dit geldt vooral voor aanbieders van kleinere kredieten zoals Buy Now Pay Later-diensten. De sleutel tot het succesvol navigeren van deze veranderingen ligt in digitalisering en automatisering. Een juiste balans tussen technologie en menselijke expertise zijn daarin cruciaal.
Benieuwd hoe Ockto jou kan helpen bij de CCD2-eisen?
Laten we er vrijblijvend naar kijken
Ben je naar aanleiding van dit artikel benieuwd hoe brondata kan helpen bij jouw databehoefte rondom de Consumer Credit Directive 2? Om jouw klanten beter, efficiënter en vollediger te screenen? Of ben je benieuwd hoe jouw organisatie in het algemeen voordeel kan behalen met brondata?
Plan dan een vrijblijvende kennismaking. Onze salesmanager Tim Bijvoet vertelt je graag meer.
